Việc phát triển năng lượng tái tạo (NLTT) đã trở thành một trong những chiến lược cốt lõi của Việt Nam nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Từ năm 2017, quốc gia đã chứng kiến một cú hích mạnh mẽ, đặc biệt từ năng lượng mặt trời và gió.
1. Tiềm năng to lớn
-
Mặt trời: Việt Nam sở hữu vùng nắng trải dài từ Trung vào Nam, với lượng bức xạ trung bình 4–5 kWh/m²/ngày, tương ứng khoảng 1.800–3.000 giờ nắng mỗi năm .
-
Gió: Ven biển Trung – Nam và ven biển miền Trung có vận tốc gió trung bình tại 65m cao đạt trên 7 m/s, tổng tiềm năng kỹ thuật 513 GW (gồm 42 GW on‑shore và 471 GW off‑shore).
2. Tốc độ triển khai
-
Chỉ trong vài năm, năng lượng mặt trời tăng mạnh từ vài chục MW (2017) lên 16,5 GW (2021) .
-
Điện gió cũng tăng từ 540 MW (2020) lên 4.000 MW (2021) Lao Động+1Wikipedia+1.
Đến 2024, công suất tái tạo (gồm cả thủy điện, mặt trời, gió) chiếm khoảng 55% tổng công suất hệ thống – trong đó năng lượng tái tạo ngoài thủy chiếm 9–13% .3. Chính sách hỗ trợ
Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích như cơ chế giá mua điện cố định (FIT), miễn thuế nhập khẩu, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp. Ngoài ra, Quy hoạch Điện VIII (PDP8) đã đặt mục tiêu 2030: NLTT chiếm 15–20% trong tổng cung cấp năng lượng sơ cấp; đến năm 2050, tăng lên 25–30–70% tùy mục tiêu cụ thể McKinsey & Company. Cùng đó, hai trung tâm dịch vụ năng lượng tái tạo dự kiến được phát triển ở Bắc và Nam nhằm thúc đẩy chuỗi giá trị và năng lực chuyên môn.
4. Xu hướng trong tương lai
-
Chuyển trọng tâm từ mặt trời sang gió: PDP8 chuyển ưu tiên sang gió, đặc biệt gió lắp trên bờ và thiếu hẳn gió ngoài khơi đến 2030 .
-
Phát triển đa dạng nguồn tái tạo: Song song với mặt trời và gió, Việt Nam đang mở rộng sang biomass, địa nhiệt, sóng và thủy điện nhỏ.Hướng tới net‑zero 2050: Thủ tướng cam kết đạt net‑zero vào 2050, mục tiêu đến 2050 NLTT chiếm 62–85% sản lượng điện, với 189 GW mặt trời và 170 GW gió.
Kết luận
Việt Nam đang trải qua một hành trình chuyển đổi năng lượng đầy tham vọng: tận dụng tiềm năng lớn, thu hút đầu tư mạnh mẽ và sẵn sàng thay đổi chính sách để thúc đẩy NLTT. Tuy nhiên, quá trình này không suôn sẻ, với thách thức về lưới điện, cơ chế tài chính và sự ổn định chính sách. Nếu vượt qua được, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành đối tác nòng cốt trong "nhà máy sạch" của châu Á, đóng góp đáng kể cho mục tiêu phát triển bền vững và giảm phát thải toàn cầu.
-